Autor: Aneta Gienibor

Raport ESOTC o stanie klimatu w Europie w 2024

Napisane przez Aneta Gienibor w dniu 17 kwietnia, 2025. Opublikowano w Aktualności, Gazy cieplarniane, Promieniowanie UV i ozon, Zdrowie.

Najnowszy raport European State of the Climate 2024 (ESOTC) opublikowany przez Copernicus Climate Change Service (C3S) i Światową Organizację Meteorologiczną (WMO) potwierdza – rok 2024 był najcieplejszym rokiem w historii pomiarów, zarówno w Europie, jak i na świecie.

📈 Blisko połowa kontynentu odnotowała rekordowo wysokie temperatury, a aż 85% Europy zostało sklasyfikowane jako „znacznie cieplejsze niż przeciętnie”. Równocześnie doszło do największych powodzi od 2013 roku, ekstremalnego stresu cieplnego i przyspieszonego topnienia lodowców – szczególnie w Skandynawii i na Svalbardzie.

💧 Zjawiska takie jak rekordowa liczba tropikalnych nocy, nasilone fale upałów (zwłaszcza w południowo-wschodniej Europie) oraz ekstremalne susze i powodzie wskazują na rosnącą niestabilność klimatyczną. Dane potwierdzają, że Europa ociepla się dwa razy szybciej niż globalna średnia.

🧊 Alarmujące są też informacje o stanie lodowców – wszystkie europejskie regiony odnotowały ich ubytek, a straty masy lodowców w Skandynawii i na Svalbardzie były najwyższe w historii.

🔎 Raport ESOTC 2024 to nie tylko diagnoza – to także wezwanie do działania. Pokazuje, jak krytyczne znaczenie ma adaptacja do zmieniającego się klimatu i rozwój odnawialnych źródeł energii. Cieszy fakt, że już ponad połowa europejskich miast posiada lokalne plany adaptacyjne, a energia odnawialna odpowiada za rekordowe 45% produkcji elektryczności w UE.

📊 Pełny raport, wykresy i infografiki można znaleźć na stronie C3S:
👉 climate.copernicus.eu/ESOTC/2024

Kluczowe fakty dotyczące ESOTC 2024:

Temperatura: Rok 2024 był najcieplejszym w historii pomiarów dla Europy,
z rekordowo wysokimi temperaturami na niemal połowie kontynentu.
Temperatura powierzchni morza (SST): W ujęciu rocznym temperatura
powierzchni mórz w Europie osiągnęła najwyższy poziom w historii – o 0,7°C
powyżej średniej. Dla Morza Śródziemnego wyniosła 1,2°C powyżej
średniej.
Opady: Wystąpił wyraźny kontrast w opadach między wschodem a
zachodem kontynentu. W Europie Zachodniej rok ten należał do dziesięciu
najbardziej deszczowych w analizowanym okresie od 1950 r.
Powodzie: Europa doświadczyła najbardziej rozległych powodzi od 2013
roku. Prawie jedna trzecia sieci rzecznej przekroczyła przynajmniej próg
„wysokiego” stanu wód. Burze i powodzie dotknęły około 413 000 osób,
powodując śmierć co najmniej 335 osób.
Stres cieplny: Liczba dni z „silnym”, „bardzo silnym” i „ekstremalnym”
stresem cieplnym była drugą najwyższą w historii. W 60% krajów Europy
odnotowano więcej dni niż przeciętnie z co najmniej „silnym stresem
cieplnym”.
Energia odnawialna: Udział energii odnawialnej w produkcji energii
elektrycznej w Europie osiągnął rekordowy poziom 45% w 2024 roku.
Ekstremalne zimno: Powierzchnia lądowa Europy, która doświadczyła
mniej niż trzech miesięcy (90 dni) z przymrozkami, była największa w
historii – około 69% (średnia to 50%).
Stres zimny: Odnotowano rekordowo niską liczbę dni z „silnym stresem
zimnym”.
Lodowce: Wszystkie regiony Europy odnotowały utratę masy lodowej;
lodowce w Skandynawii i na Svalbardzie miały najwyższe wskaźniki utraty
masy w historii.
Pożary: We wrześniu w Portugalii spłonęło ok. 110 000 ha (1 100 km²) w
ciągu jednego tygodnia, co stanowi około jedną czwartą całkowitej rocznej
powierzchni spalonej w Europie. Ocenia się, że pożary dotknęły około 42
000 osób.

Copernicus Health Hub – stan atmosfery a zdrowie

Napisane przez Aneta Gienibor w dniu 8 kwietnia, 2025. Opublikowano w Aktualności, Emisje, Gazy cieplarniane, Jakość powietrza, Promieniowanie UV i ozon, Skład atmosfery z satelity, Zdrowie.

Czynniki środowiskowe bardzo mocno wpływają na ludzkie zdrowie.

Copernicus Health Hub pokazuje w jaki sposób dane środowiskowe mogą poprawić zrozumienie wpływu środowiska w szczególności stanu atmosfery na zdrowie.

Duża część tej wiedzy dostarczana jest dzięki programom CAMS (Copernicus Atmosphere Monitoring Service) i C3S (Copernicus Climate Change Service).

ECMWF jako jednostka wdrażająca programy CAMS i C3S realizuje prace, dzięki którym jako społeczeństwo możemy podejmować bardziej odpowiedzialne decyzje w zakresie ochrony zdrowia przed zagrożeniami związanymi z obniżoną jakością powietrza i zmianami klimatu.

Te wdrożenia to m.in. interaktywny atlas klimatyczny

atlas.climate.copernicus.eu/atlas

czy europejskie prognozy jakości powietrza atmosphere.copernicus.eu/charts/packages/cams_air_quality/products/europe-air-quality-forecast-regulated

Zmiany klimatu prowadzą do częstszych i bardziej intensywnych ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak fale upałów, huragany i pożary, które mogą pogarszać stan zdrowia poprzez zaostrzenie chorób przewlekłych i obciążenie systemów opieki zdrowotnej.

Ekstremalne upały mogą prowadzić do odwodnienia, stresu sercowo-naczyniowego i chorób związanych z upałem. Z kolei ekstremalne zimno może prowadzić do zgonów związanych z wychłodzeniem, szczególnie w regionach które do tej pory nie doświadczały ataków zimowej pogody.

Zła jakość powietrza jest poważnym problemem zdrowia publicznego. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że zanieczyszczenie powietrza powoduje śmierć 7 milionów ludzi rocznie, w tym 500 000 przedwczesnych zgonów w Europie. Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem, prowadzi do chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, szczególne ryzyka dotyczą osób starszych i dzieci.

Zanieczyszczenie powietrza pochodzi zarówno ze źródeł antropogenicznych, takich transport, produkcja energii i rolnictwo, jak i naturalnych, takich jak wulkany i pożary. Pożary, które stają się coraz bardziej powszechne z powodu zmieniającego się klimatu, emitują popiół i sadzę, dodatkowo pogarszając jakość powietrza. W miastach problemy z jakością powietrza są dodatkowo potęgowane przez gęstą zabudowę i duże zagęszczenie ludności.

Copernicus Health Hub to z jednej strony praktyczne podejście czyli produkty i aplikacje ale także możliwość samodzielnej eksploracji danych Copernicus pochodzących z serwisów

#CopernicusAtmosphere i #C3S.

Więcej:

health.hub.copernicus.eu/products-and-data

stories.ecmwf.int/air-quality-climate-change-and-public-health

Jak ruch samochodowy wpływa na stężenia NO₂?

Napisane przez Aneta Gienibor w dniu 7 marca, 2025. Opublikowano w Aktualności, Emisje, Jakość powietrza, Zdrowie.

Analizując dane z lat 2016–2023 pochodzące z automatycznych stacji pomiarowych GIOŚ, można zauważyć związek między natężeniem ruchu drogowego a poziomem dwutlenku azotu (NO₂).

Średnie roczne poziomy NO₂ w Warszawie, Krakowie i Wrocławiu

Dla stacji zlokalizowanych w pobliżu ciągów komunikacyjnych widać wyraźny spadek w 2020 roku, związany z ograniczeniami pandemicznymi, oraz długoterminowy trend zmian. Największy spadek poziomu NO₂ odnotowano w 2020 roku, gdy pandemia COVID-19 spowodowała ograniczenie ruchu. W Warszawie i Krakowie wartości zmniejszyły się o około 10 µg/m³, a we Wrocławiu o 4 µg/m³, przy czym w tym ostatnim przypadku wpisywało się to w wcześniejszy trend spadkowy. Mimo że wartości godzinowe nie przekraczają progu alarmowego (200 µg/m³), ich utrzymujące się wysokie poziomy mają negatywny wpływ na jakość powietrza i zdrowie mieszkańców. Jednak obserwowane wartości regularnie przekraczały dopuszczalne poziomy w ujęciu całorocznym (średnia w roku kalendarzowym nie powinna być wyższa niż 40µg/m³).

Poziomy dopuszczalne zanieczyszczeń w powietrzu ze względu na ochronę zdrowia ludzi, terminy ich osiągnięcia oraz okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów: https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/annual_assessment_air_acceptable_level

Dobowe zmiany poziomu NO₂

Codzienne wahania poziomu NO₂ są wyraźnie skorelowane z natężeniem ruchu. Pierwszy wzrost następuje około godziny 4–5 rano i osiąga maksimum między 7:00 a 9:00. Po południu wartości ponownie rosną, osiągając szczyt w godzinach 19–21, często wyższy niż poranny.

Co ciekawe, pomimo podobnego poziomu ruchu w godzinach porannego i popołudniowego szczytu, wieczorem poziom NO₂ jest wyraźnie wyższy. Może to wynikać z efektu kumulacji, gdzie zanieczyszczenia nie są na bieżąco rozpraszane, co prowadzi do ich gromadzenia się w warstwie przyziemnej atmosfery.

Sezonowe różnice w poziomie NO₂

Porównując okresy letni i zimowy, w cieplejszych miesiącach maksymalne stężenia NO₂ mogą występować nawet o dwie godziny później niż zimą, co dobrze obrazuje wykres stężenia NO2 (µg/m3) dla Krakowa.

Z kolei w chłodniejszych miesiącach niższa wentylacja atmosferyczna oraz dodatkowe źródła emisji, takie jak ogrzewanie budynków, przyczyniają się do wyższych poziomów zanieczyszczeń.

Korelacja NO₂ z ruchem drogowym

W analizie z 2018 roku dla Wrocławia porównane zostały poziomy NO₂ w dwóch miejscach – przy ruchliwej arterii drogowej oraz na stacji tła miejskiego. Na wykresie różnicę tych wartości pokazuje niebieska linia (lewa skala w µg/m³), a natężenie ruchu oznaczone jest pomarańczowymi słupkami (prawa skala, liczba pojazdów). Wyniki wskazują na wyraźny związek między ruchem samochodowym a poziomem NO₂, choć momenty maksymalnych wartości nie zawsze pokrywają się idealnie. Mimo że liczba pojazdów jest podobna w porannym i popołudniowym szczycie, wieczorne stężenie NO₂ jest znacznie wyższe. Może to wynikać z kumulacji zanieczyszczeń – ciągły i intensywny ruch przez cały dzień powoduje ich stopniowe gromadzenie się w powietrzu, co prowadzi do najwyższych wartości dopiero w godzinach wieczornych.

Podobny efekt kumulacji NO₂ zauważalny jest w przypadku analogicznej analizy danych z 2021 r. dla Warszawy.

Wnioski i możliwe rozwiązania

Zanieczyszczenie NO₂ jest szczególnie niebezpieczne w pobliżu arterii komunikacyjnych, gdzie mieszkańcy są najbardziej narażeni na jego wpływ. Ograniczenie emisji może przynieść wymierne korzyści dla zdrowia publicznego. Wprowadzenie niskoemisyjnego transportu, poprawa infrastruktury rowerowej oraz rozwój stref ograniczonego ruchu to kluczowe kroki w poprawie jakości powietrza w miastach.

Badania wykonane przez zespół ZMAiK zostały przeprowadzone w oparciu o dane pochodzące ze stacji Państwowego Monitoringu Środowiska GIOŚ,

Poniżej linki do szczegółowych informacji na temat wykorzystanych danych w wybranych lokalizacjach stacji pomiarowych:

https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current/station_details/info/530

https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current/station_details/info/400

https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current/station_details/info/129

Sezon pylenia olchy i brzozy rozpoczęty – prognoza alergenów dla zdrowia

Napisane przez Aneta Gienibor w dniu 4 marca, 2025. Opublikowano w Aktualności, Alergeny, Jakość powietrza, Zdrowie.

Zespół Modelowania Atmosfery i Klimatu (ZMAiK – IOŚ PIB) dostarcza codziennie prognozę pylenia dla bylicy, olszy, traw, brzozy i ambrozji.

Prognozy dostępne są pod adresem: cams.ios.edu.pl/geoportal/alergeny

Prognozy te mogą pomóc w zarządzaniu czasem spędzanym na świeżym powietrzu, aby uniknąć objawów alergii.

Szczegóły prognozy

aktualizacja: codzienna
okres prognozy: 96 godzin (4 dni)
model: GEM-AQ
realizacja: w ramach europejskiego programu monitoringu atmosfery CAMS i Krajowego Programu Współpracy CAMS

Znaczenie prognoz

Prognozy pylenia roślin umożliwiają dokładne planowanie aktywności na świeżym powietrzu. Pyłki roślin mogą znacząco wpływać nie tylko na zdrowie, ale również na samopoczucie. Korzystanie z prognoz może pomóc w pełni cieszyć się ulubionymi aktywnościami outdoor, minimalizując ryzyko wystąpienia objawów alergii.

Ważne informacje

Prognoza ma charakter orientacyjny, podobnie jak inne prognozy pylenia wizualizowane w Polsce.
Celem prognozy jest dostarczenie jak najlepszej jakości informacji na temat prognozowanych stężeń alergenów w Polsce, również w celach edukacyjnych.
Wyniki prognoz nie są weryfikowane pomiarami i nie mogą być podstawą badań klinicznych.

Kalendarz pylenia

Prognozy dla poszczególnych gatunków obliczane są w okresach obecności pyłków danej rośliny, zgodnie z kalendarzem pylenia Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, dostępnym pod adresem:
dlapacjentow.pta.med.pl/baza-wiedzy/kalendarz-pylenia

Korzystanie z prognoz pylenia może znacząco poprawić jakość życia osób cierpiących na alergie, umożliwiając lepsze planowanie codziennych aktywności i minimalizację narażenia na alergeny.

Nowe narzędzie CAMS do monitoringu emisji metanu

Napisane przez Aneta Gienibor w dniu 28 lutego, 2025. Opublikowano w Aktualności, Emisje, Gazy cieplarniane.

Metan (CH₄) to po dwutlenku węgla najbardziej istotny gaz cieplarniany, odpowiadający w bardzo znaczący sposób za obserwowaną zmianę klimatu.

CAMS stworzył interaktywne narzędzie CAMS Methane Hotspot Explorer do wykrywania emisji metanu. Wykorzystuje ono dane satelitarne z instrumentu TROPOMI umieszczonego na satelicie Copernicus Sentinel-5P.

Aplikacja wykorzystuje uczenie maszynowe do wykrywania dużych wzrostów stężenia metanu, dodatkowo dla potwierdzenia prawdziwości danych przeprowadzana jest weryfikacja przez człowieka.

Aplikacja codziennie monitoruje globalne stężenia metanu z rozdzielczością przestrzenną rzędu 7×5,5 km² i pozwala na wizualizację w oknie czasowym od 1 do 14 dni emisji metanu na całym świecie, identyfikuje również ich pochodzenie, tj. rozróżniając emisje na pochodzące z wydobycia węgla, ropy naftowej, gazu oraz emisje miejskie i ze składowisk odpadów, pozostałe niezidentyfikowane emisje ujęte są w kategorii inne/niesklasyfikowane.

https://apps.atmosphere.copernicus.eu/methane-explorer

Opisywane wdrożenie jest najnowszym dodatkiem do usługi operacyjnego monitoringu emisji CAMS dla dwutlenku węgla (CO₂) i metanu (CH₄), o nazwie Copernicus CO2MVS.

Używanie aplikacji ma przyczynić się do zrozumienia roli działalności człowieka w zakresie emisji metanu i pomaga zainteresowanym krajom w wypełnieniu zobowiązań w zakresie monitorowania i raportowania szacunków emisji tego bardzo istotnego gazu cieplarnianego. Dzięki długoterminowym zbiorom danych obserwacyjnych, CO2MVS ma przyczynić się do oceny wpływu zastosowanych strategii ograniczania emisji gazów cieplarnianych.

Więcej na temat wdrożenia można dowiedzieć się w materiale źródłowym na stronie CAMS (Copernicus Atmosphere Monitoring Service):

https://atmosphere.copernicus.eu/cams-methane-hotspot-explorer-app-new-interactive-emissions-detection-tool

Prognozowanie napływu pyłu pustynnego nad Polskę i Europę

Napisane przez Aneta Gienibor w dniu 20 lutego, 2025. Opublikowano w Aktualności, Emisje, Gazy cieplarniane.

W ramach Krajowego Programu Współpracy CAMS NCP prowadzone są działania związane z prognozowaniem napływu pyłu pustynnego nad Polskę i Europę. Prace te realizowane są przez Zakład Modelowania Atmosfery i Klimatu (ZMAiK) IOŚ-PIB.

Wyniki badań wykorzystywane są przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska do odliczania źródeł naturalnych pyłu na stacjach Państwowej Sieci Monitoringowej Jakości Powietrza, co ma kluczowe znaczenie dla rocznej oceny jakości powietrza w Polsce.

Procedura odliczania stosowana jest w celu uzyskania rzetelnej wiedzy na temat rozróżnienia udziału czynników naturalnych (np. pyłu saharyjskiego) od czynników antropogenicznych w emisjach i napływie pyłów nad Polskę.

Jedna z animacji przedstawia zmiany średnich dobowych stężeń pyłu pustynnego w Europie w ciągu całego roku 2024. Druga ukazuje przebieg epizodu napływowego na przełomie marca i kwietnia 2023 roku.

Cząsteczki pyłu saharyjskiego emitowane są z suchych obszarów pustynnych i mogą być transportowane na odległości tysięcy kilometrów. Przemieszczanie się pyłu w kierunku obszarów zaludnionych może wpływać na jakość powietrza.

Zdjęcie satelitarne wykonane 6 lutego br. przez geostacjonarny satelitę meteorologicznego Meteosat-12 przedstawia niedawny epizod napływowy, podczas którego pył saharyjski przemieszczał się na zachód nad Ocean Atlantycki z Mauretanii.

Bieżące stężenia pyłów nad Europą można monitorować samodzielnie, korzystając z narzędzia Aerosol Alerts, współtworzonego przez CAMS (Copernicus Atmosphere Monitoring Service). Na potrzeby tego systemu prowadzone są badania w ZMAiK, dostarczając dane z numerycznego modelu jakości powietrza GEM-AQ, opracowanego przez polskich naukowców.

🔗 Monitorowanie stężeń pyłów: Aerosol Alerts

🔗 Więcej informacji o prognozowaniu pyłu saharyjskiego w ramach współpracy ZMAiK z CAMS

Temperatura powietrza a jego jakość

Napisane przez Aneta Gienibor w dniu 18 lutego, 2025. Opublikowano w Aktualności, Emisje, Gazy cieplarniane.

Jak pogoda wpływa na jakość powietrza? 🌬️❄️

W ostatnich dniach w Polsce odnotowano znaczne spadki temperatur, a miejscami nawet rekordowo niskie wartości. Zimowa aura sprzyja jednak nie tylko mrozom, ale także powstawaniu epizodów wysokich stężeń zanieczyszczeń powietrza.

📉 Dlaczego zimą jakość powietrza się pogarsza?

Inwersja termiczna – przy niskich temperaturach chłodne powietrze zalega przy powierzchni ziemi, a cieplejsze masy powietrza zatrzymują zanieczyszczenia blisko gruntu.
Wzrost emisji – gdy temperatura spada, znacząco rośnie spalanie paliw w domowych piecach, co zwiększa emisję pyłów zawieszonych i innych szkodliwych substancji.
Słaby wiatr – brak silniejszych podmuchów sprawia, że zanieczyszczenia nie są rozpraszane, lecz gromadzą się nad miastami i miejscowościami.

📊 W ciągu ostatnich 48 godzin (17 – 19 lutego 2025) stężenia pyłu zawieszonego PM10 w niektórych regionach kraju przekraczały dopuszczalne normy, zwłaszcza w godzinach nocnych. Według danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ), w wielu miastach odnotowano wartości PM10 przekraczające 100 µg/m³, podczas gdy dopuszczalny poziom wynosi 50 µg/m³. Prognozy jakości powietrza opracowywane przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB) wskazują na utrzymujące się niekorzystne warunki w najbliższych dniach.

Korzystając z danych GIOŚ (np. poprzez opcję wyszukiwania stacji pomiarowej), możemy zobaczyć wizualizację danych na stacji w Zawierciu, gdzie miały miejsce niespotykanie wysokie i szybkie zmiany stężeń PM10 a odnotowane wartości przekraczały 350 µg/m³ w nocy z 17 na 18 lutego, przy czym warto pamiętać że uśrednionym poziomem alarmowym dla 24h jest wartość 150 µg/m³.

powietrze.gios.gov.pl/pjp/current/station_details/table/11455/3/0

Zgodnie z przyjętymi normami poziom alarmowy oznacza poziom substancji w powietrzu, którego nawet krótkotrwałe przekroczenie może powodować zagrożenie dla zdrowia ludzi.

powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/annual_assessment_air_exposure_alarms_level#

Prognoza jakości powietrza dostarczana przez ZMAiK (Zakład Modelowania Atmosfery i Klimatu / @Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy) prawidłowo odwzorowała bardzo wysokie stężenia pyłu PM10 18.02 w godzinach porannych.

Nasza prognoza na 19.02 wskazuje niewielką poprawę, natomiast na 20.02 przewidywane jest kolejne pogorszenie jakości powietrza.

W jaki sposób kształtować będzie się rozkład ciśnienia atmosferycznego w dalszej części tygodnia najlepiej sprawdzać na stronie Europejskiego Centrum Prognoz Średnioterminowych ECMWF

charts.ecmwf.int/products/medium-mslp-wind850

Podobnie jeśli chodzi o długoterminową prognozę temperatury

charts.ecmwf.int/products/medium-2t-wind

Podsumowując, obniżone temperatury w zimie i tzw. niska emisja zanieczyszczeń atmosferycznych w szczególności pyłów zawieszonych PM10 i PM2.5, najczęściej związana z sektorem komunalno-bytowym (ogrzewanie domów jednorodzinnych w miastach lub w rejonach wiejskich kotłami na paliwo stałe), sprzyjają pogorszeniu jakości powietrza, stąd wysokie stężenia obecne w pomiarach oraz w prognozie jakości powietrza.

Zachęcamy do korzystania z wyników naszych badań i pracy operacyjnej w postaci prognozy jakości powietrza udostępnianej na stronie

ios.edu.pl/jakosc-powietrza

lub

powietrze.gios.gov.pl/pjp/airPollution

#JakośćPowietrza #Smog #Zima #Inwersja

Pokrywa śnieżna w Polsce do końca XXI wieku – prognozy zmian

Napisane przez Aneta Gienibor w dniu 12 lutego, 2025. Opublikowano w Aktualności, Emisje, Gazy cieplarniane.

Ferie zimowe trwają w najlepsze, natomiast zimowa aura coraz mniej przypomina klasyczną zimę.

Zachęcamy do zapoznania się z analizami dotyczącymi trendów zmian obecności śniegu przygotowanymi przez Zakład Modelowania Atmosfery i Klimatu Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego.

Zmiany klimatu będą miały istotny wpływ na pokrywę śnieżną w Polsce. Analizy wskazują, że zarówno liczba dni ze śniegiem, jak i jego grubość ulegną znacznemu zmniejszeniu, zwłaszcza pod koniec XXI wieku.

Badania uwzględniają dwa scenariusze rozwoju gospodarczego i socjo-ekonomicznego:
🔹 RCP4.5 – umiarkowany scenariusz, zakładający ograniczenie emisji
🔹 RCP8.5 – scenariusz „business as usual”, czyli brak działań na rzecz redukcji emisji

Spadek liczby dni z pokrywą śnieżną

Porównanie dekad 2011-2020 i 2091-2100 wskazuje na znaczące zmniejszenie liczby dni ze śniegiem w całym kraju.

📉 W scenariuszu RCP4.5 największy spadek – od 40 do 44 dni – prognozowany jest na północy i wschodzie Polski, zwłaszcza w rejonie wybrzeża oraz wschodnich i centralnych częściach kraju. Najmniejsze zmiany (25-29 dni mniej) przewidywane są w pozostałych regionach.

📉 W scenariuszu RCP8.5 różnice będą jeszcze większe. W górach i na północnym wschodzie liczba dni z pokrywą śnieżną może zmniejszyć się nawet o 67 dni. W całym kraju spadek wyniesie od 50 do 60 dni, natomiast najmniejsze zmiany (20-24 dni mniej) wystąpią na północy kraju.

Zmniejszenie grubości pokrywy śnieżnej

Analizy wskazują na systematyczny spadek grubości pokrywy śnieżnej.

✅ Do lat 30. XXI wieku grubość śniegu pozostanie na zbliżonym poziomie w obu scenariuszach.
✅ Po tym okresie nastąpi dynamiczny spadek, szczególnie w scenariuszu RCP8.5.
✅ Pod koniec wieku w wielu regionach pokrywa śnieżna niemal całkowicie zaniknie.

📊 Przewidywane grubości pokrywy śniegu w różnych regionach Polski:

Region	RCP4.5 (ostatnia dekada XXI w.)	RCP8.5 (ostatnia dekada XXI w.)
Wybrzeże	blisko 0 cm	blisko 0 cm
Północno-wschodni	1,1 cm	0,4 cm
Zachodni	0,4 cm	0 cm
Centralny	0,8 cm	0,1 cm
Wschodni	0,9 cm	0,2 cm
Górski	2 cm	0,8 cm

Największe zmiany będą widoczne w regionach górskich, gdzie pokrywa śnieżna ulegnie znacznemu zmniejszeniu. W scenariuszu RCP8.5 pod koniec wieku jej grubość może spaść do 0,8 cm.

Konsekwencje zmian

Zmniejszająca się pokrywa śnieżna i skracający się sezon zimowy będą miały bezpośredni wpływ na warunki zimowe w Polsce. Oczekuje się, że naturalny śnieg w górach stanie się coraz rzadszym zjawiskiem, co utrudni funkcjonowanie ośrodków narciarskich. Wiele z nich będzie musiało polegać głównie na sztucznym naśnieżaniu, co wiąże się z dodatkowymi kosztami i zwiększonym zużyciem wody.

Zmiany te wpłyną także na przyrodę i gospodarkę. Wahania w ilości opadów śniegu mogą zaburzać retencję wody w glebie, co wpłynie na rolnictwo oraz dostępność zasobów wodnych. Lokalne ekosystemy, przystosowane do śnieżnych zim, będą musiały dostosować się do nowych warunków, co może prowadzić do zmian w składzie gatunkowym fauny i flory

Więcej o projekcjach zmian klimatu można dowiedzieć się korzystając z portalu

klimada2.ios.gov.pl/klimat-scenariusze-portal

Liczna reprezentacja IOŚ-PIB na V Konferencji Poland-AOD

Napisane przez Aneta Gienibor w dniu 5 lutego, 2025. Opublikowano w Aktualności, Emisje, Epizody napływowe, Jakość powietrza, Skład atmosfery z satelity, Zdrowie.

Udział IOŚ-PIB w V Konferencji Poland-AOD „Rola aerozoli w systemie klimatycznym”

W dniach 3–4 lutego 2024 r. w Instytucie Geofizyki (Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego) przedstawiciele Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu (ZMAiK, IOŚ-PIB) oraz KOBiZE licznie uczestniczyli w V Konferencji Poland-AOD „Rola aerozoli w systemie klimatycznym”.

Dzięki transmisji online konferencja była dostępna dla szerokiego grona odbiorców.

Przebieg konferencji

Pierwszego dnia przedstawiono prezentacje dotyczące m.in.:

właściwości optycznych i mikrofizycznych aerozolu,
infrastruktury badawczej ACTRIS-PL i jej zastosowań,
metod badawczych w systemie klimatycznym.

Drugiego dnia, w którym przedstawiciele Instytutu Ochrony Środowiska prezentowali wyniki swojej pracy, poruszono następujące zagadnienia:

jakość powietrza w kontekście zmienności warunków atmosferycznych,
wpływ transportu drogowego na jakość powietrza,
emisje pyłów z hałd i wyrobisk.

Wystąpienia ekspertów IOŚ-PIB

Podczas konferencji nasi specjaliści przedstawili wyniki swoich badań w ramach poniższych wystąpień:

📌 „Badanie rozkładu pionowego stężeń PM10 w warunkach epizodów złej jakości powietrza na podstawie kampanii pomiarowej i wyników modelowania”
Prelegent: Joanna Strużewska w zastępstwie Pawła Durki

📌 „Wpływ emisji amoniaku na wtórną produkcję aerozoli nieorganicznych w Polsce: Analizy modelowe w ramach projektu ReduCost”
Prelegent: Joanna Strużewska

📌 „Problemy jakości powietrza w kontekście zmienności warunków atmosferycznych”
Prelegent: Joanna Strużewska

📌 „Identyfikacja epizodów napływu pyłu saharyjskiego z wykorzystaniem danych satelitarnych”
Prelegent: Maciej Jefimow

📌 „Opracowanie parametryzacji emisji pyłów z hałd i wyrobisk na podstawie wyników pomiarów oraz modelowania matematycznego – pilotaż”
Prelegent: Karol Szymankiewicz

📌 „Wpływ transportu drogowego na koncentracje pyłów zawieszonych PM10 i PM2.5 w Warszawie w latach 2016–2021”
Prelegent: Aleksandra Starzomska

Podsumowanie

Udział w konferencji ekspertów z Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu oraz KOBiZE był doskonałą okazją do wymiany wiedzy i doświadczeń z innymi ekspertami zajmującymi się badaniem aerozoli atmosferycznych i jakości powietrza.

Więcej informacji na temat Aerozolowej Sieci Badawczej Poland-AOD można znaleźć na stronie: polandaod.pl.

ZMAiK IOŚ-PIB bierze udział w pracach wdrożeniowych dyrektywy AAQD

Napisane przez Aneta Gienibor w dniu 24 stycznia, 2025. Opublikowano w Aktualności, Emisje, Epizody napływowe, Jakość powietrza, Zdrowie.

W drugiej połowie stycznia 2025 Joanna Strużewska i Paweł Durka wzięli udział w spotkaniach dotyczących wdrażania nowo ogłoszonej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2024/2881 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dyrektywa AAQD).

16 stycznia Paweł Durka z Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu (IOŚ-PIB) wraz z przedstawicielami Ministerstwa Klimatu i Środowiska i Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska wziął udział w TAIEX-EIR multi-country Flagship workshop on Air quality: Implementation of the revised Ambient Air Quality Directive, który odbył się w Brukseli.

https://webgate.ec.europa.eu/TMSWebRestrict/resources/js/app/#/library/detail/85618

W trakcie spotkania miały miejsce warsztaty, dyskusje oraz prelekcje z prezentacjami wspomagającymi zrozumienie zapisów dyrektywy odnośnie monitoringu, modelowania i szeroko pojętego zarządzania jakością powietrza w Państwach Członkowskich. Organizatorzy zapowiedzieli, że było to pierwsze z serii planowanych spotkań.

20-21 stycznia w Antwerpii dr hab. inż. Joanna Strużewska, kierownik Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu IOS-PIB wzięła udział w posiedzeniu międzynarodowego komitetu technicznego przy Europejskim Komitecie Normalizacyjnym.

https://standards.cencenelec.eu/dyn/www/f?p=CEN:6

Obrady dotyczyły norm, które powinny być wyznaczone dla modeli jakości powietrza, które kraje członkowskie będą wykorzystywać do celów realizacji zapisów Dyrektywy AAQD.

Dyrektywa AAQD będzie obowiązywać również Polskę jako kraj członkowski Unii Europejskiej. Jako ZMAiK / IOŚ-PIB cieszymy się, że bierzemy czynny udział w wypracowaniu tych przepisów.

Więcej o Dyrektywie Parlamentu Europejskiego Europejskiego i Rady UE 2024/2881 z dnia 23 października 2024 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dyrektywa AAQD).

https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/show/1005283