Ułatwienia dostępu

Skip to main content

Krajowy program współpracy - Serwis Monitoringu Atmosfery Copernicus

Autor: Aneta Gienibor

ZMAiK IOŚ-PIB bierze udział w pracach wdrożeniowych dyrektywy AAQD

W drugiej połowie stycznia 2025 Joanna Strużewska i Paweł Durka wzięli udział w spotkaniach dotyczących wdrażania nowo ogłoszonej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2024/2881 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dyrektywa AAQD).

16 stycznia Paweł Durka z Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu (IOŚ-PIB) wraz z przedstawicielami Ministerstwa Klimatu i Środowiska i Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska  wziął udział w TAIEX-EIR multi-country Flagship workshop on Air quality: Implementation of the revised Ambient Air Quality Directive, który odbył się w Brukseli.

https://webgate.ec.europa.eu/TMSWebRestrict/resources/js/app/#/library/detail/85618

W trakcie spotkania miały miejsce warsztaty, dyskusje oraz prelekcje z prezentacjami wspomagającymi zrozumienie zapisów dyrektywy odnośnie monitoringu, modelowania i szeroko pojętego zarządzania jakością powietrza w Państwach Członkowskich. Organizatorzy zapowiedzieli, że było to pierwsze z serii planowanych spotkań.

20-21 stycznia w Antwerpii dr hab. inż. Joanna Strużewska, kierownik Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu IOS-PIB wzięła udział w posiedzeniu międzynarodowego komitetu technicznego przy Europejskim Komitecie Normalizacyjnym. 

https://standards.cencenelec.eu/dyn/www/f?p=CEN:6

Obrady dotyczyły norm, które powinny być wyznaczone dla modeli jakości powietrza, które kraje członkowskie będą wykorzystywać do celów realizacji zapisów Dyrektywy AAQD. 

Dyrektywa AAQD będzie obowiązywać również Polskę jako kraj członkowski Unii Europejskiej. Jako ZMAiK / IOŚ-PIB cieszymy się, że bierzemy czynny udział w wypracowaniu tych przepisów.

Więcej o Dyrektywie Parlamentu Europejskiego Europejskiego i Rady UE 2024/2881 z dnia 23 października 2024 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dyrektywa AAQD).

https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/content/show/1005283

Spotkanie inauguracyjne projektu C3S NCP PL

C3S NCP PL – Narodowy Program Współpracy Copernicus Climate Service.

Spotkanie inaugurujące projekt C3S NCP PL odbyło się online 14 stycznia 2025 r. i zgromadziło przedstawicieli zarówno Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu Instytutu Ochrony Środowiska jak i ECMWF. Miało ono na celu omówienie kluczowych aspektów projektu oraz ustalenie zasad współpracy między obiema stronami.

Czym jest C3S NCP?

Copernicus Climate Change Service (C3S) to inicjatywa realizowana przez ECMWF, której celem jest dostarczanie danych i informacji klimatycznych na potrzeby krajowych polityk oraz strategii adaptacyjnych. W ramach C3S National Collaboration Programme (NCP – krajowy program współpracy) wspierane są działania na poziomie krajowym, mające na celu rozwój usług klimatycznych, wdrażanie adaptacji do zmian klimatu oraz podnoszenie świadomości społecznej. Program NCP finansuje projekty wzmacniające zdolność krajów do wykorzystania produktów i usług C3S zgodnie z ich specyficznymi potrzebami.

Z ramienia ZMAiK w spotkaniu uczestniczyła Joanna Strużewska, która pełni również rolę koordynatora projektu. W spotkaniu wzięli też udział Jacek Kamiński, Karol Przeździecki, Aleksandra Starzomska, Maciej Jefimow oraz Aneta Gienibor. Ze strony ECMWF obecni byli Cristina Ananasso, Angeliki Papadimitriou i Samuel Almond.

Podczas spotkania przedstawiciele ECMWF zaprezentowali kluczowe informacje dotyczące programu Copernicus. Szczególną uwagę poświęcono także omówieniu głównych założeń C3S National Collaboration Programme oraz sposobu realizacji projektu.

Następnie Joanna Strużewska przedstawiła zespół projektowy oraz zaprezentowała kluczowe cele i plany związane z poszczególnymi pakietami roboczymi.

Spotkanie pozwoliło na skuteczne określenie priorytetów i zasad współpracy między zespołami Instytutu i ECMWF, zapewniając jasność w realizacji projektu i jego dalszych etapach.

Globalne Kluczowe Fakty Klimatyczne 2024

Na stronie serwisu C3S Copernicus pojawiło się podsumowanie kilmatycznych obserwacji z ubiegłego roku.

2024 pierwszym rokiem kalendarzowym, w którym średnia temperatura przekroczyła 1,5°C powyżej poziomu z okresu przedindustrialnego.

Wzrost średniej temperatury powietrza przy powierzchni Ziemi w stosunku do poziomu z lat 1850–1900 (sprzed epoki przemysłowej), na podstawie kilku globalnych zbiorów danych temperaturowych, przedstawiony jako średnie roczne od 1967 roku (po lewej) i średnie 5-letnie od 1850 roku (po prawej).

Źródło: C3S / ECMWF.

Copernicus Climate Change Service (C3S) potwierdza, że rok 2024 był najcieplejszym rokiem w historii pomiarów globalnych i pierwszym rokiem kalendarzowym, w którym średnia globalna temperatura przekroczyła 1,5°C powyżej poziomu z okresu przedindustrialnego. Naukowcy realizujący założenia usługi C3S, realizowanej na zlecenie Komisji Europejskiej przez Europejskie Centrum Średnioterminowych Prognoz Pogody (ECMWF), monitorowali kluczowe wskaźniki klimatyczne oraz dokumentowali bezprecedensowe dzienne, miesięczne i roczne rekordy temperatur z 2024 roku. Głównym czynnikiem sprzyjającym ekstremalnym temperaturom powietrza i powierzchni morza są zmiany klimatyczne spowodowane działalnością człowieka. Jednak inne czynniki, takie jak południowa oscylacja El Niño (ENSO) również przyczyniły się do wysokich temperatur obserwowanych w ciągu roku.

W tym roku organizacje zajmujące się globalnym monitorowaniem klimatu – ECMWF, NASA, NOAA, brytyjskie Biuro Meteorologiczne, Berkeley Earth i Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) – wspólnie skoordynowały publikację swoich obserwacji, podkreślając wyjątkowe warunki panujące w 2024 roku.

Raport wraz z danymi dostępny jest na stronie:

https://climate.copernicus.eu/global-climate-highlights-2024

Nowa publikacja ZMAiK na temat zmian zanieczyszczeń powietrza w kontekście rozwoju elektromobilności

W Environmental Engineering Research opublikowano artykuł naukowy pt. Impact of the development of electromobility in Poland on the background level of atmospheric pollution (Wpływ rozwoju elektromobilności w Polsce na poziom tła zanieczyszczeń atmosferycznych).
Autorzy: Joanna Strużewska, Jacek W. Kamiński, Paweł Durka, Grzegorz Jeleniewicz z Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu IOŚ-PIB oraz Mariusz Kłos i Krzysztof Zagrajek z Politechniki Warszawskiej.

Badania zrealizowano w ramach projektu „Efektywność energetyczna przez rozwój elektromobilności w Polsce” realizowanego przez IOŚ – PIB w latach 2017-2018.”

Artykuł zawiera analizę wpływu rosnącej liczby samochodów elektrycznych w Polsce na poziom gazowych zanieczyszczeń powietrza. W badaniu uwzględniono trzy teoretyczne scenariusze rozwoju elektromobilności do roku 2030. Na podstawie wyników modelu jakości powietrza GEM-AQ porównano zmiany stężeń zanieczyszczeń w stosunku do roku 2015.

Zapraszamy do zapoznania się z pełnym tekstem publikacji, dostępnym na stronie czasopisma Environmental Engineering Research pod adresem:
DOI: 10.4491/eer.2024.328.

Styczeń 2025 – Webinar Copernicus C3S

Serwis Zmian Klimatu Copernicus (C3S – Copernicus Climate Change Service), realizowany w imieniu Komisji Europejskiej przez Europejskie Centrum Prognoz Średnioterminowych (ECMWF) organizuje dla każdego kraju dedykowane spotkania, których celem jest poszerzenie wiedzy na temat produktów i usług C3S.

Kierując propozycję do polskich odbiorców, C3S zaprasza na dwa spotkania w formie webinarów w dniach 9 stycznia  i 16 stycznia 2025:

  • pierwsze spotkanie (1,5 godz.) będzie skierowane do osób nieznających C3S i ma na celu przedstawienie serwisu i dostępnych produktów (danych klimatycznych)
  • drugie spotkanie (3 godz.) skierowane do użytkowników zaznajomionych z produktami klimatycznymi C3S, ma na celu zademonstrowanie nowych funkcjonalności

Oba wydarzenia organizowane są we współpracy z Instytutem Ochrony Środowiska – Państwowym Instytutem Badawczym (IOŚ-PIB).

Można wziąć udział w obu spotkaniach. Zapraszamy do rejestracji!

Webinar 1: Informacje o danych klimatycznych: poznaj produkty i usługi C3S

Data i godzina: 09 stycznia 2025 r. | 11:00 – 12:30 CET
Lokalizacja: Online
Grupa docelowa: potencjalni i nowi użytkownicy C3S

AGENDA

Pierwszy webinar jest skierowany do nowych użytkowników C3S. Będzie to przegląd produktów Serwisu Zmian Klimatu Copernicus (C3S) oraz wprowadzenie do korzystania z repozytorium danych Climate Data Store (CDS).

Dla polskich ekspertów i organizacji spotkanie jest okazją do:

  • poznania serwisu dotyczącego zmiany klimatu (C3S) w ramach programu Copernicus
  • dowiedzenia się, w jaki sposób usługi C3S mogą wesprzeć różne rodzaje działalności, związanej bezpośrednio lub pośrednio z zastosowaniem danych klimatycznych
  • nawiązania kontaktu z ekspertami ECMWF i zespołem C3S
  • podzielenia się swoimi potrzebami i omówienia w jaki sposób produkty C3S mogą wspomóc realizację konkretnych celów

Webinar 2: C3S CDS i CMS: Co się zmieniło?

Data i godzina: 16 stycznia 2025 r. | 10:00 – 13:00 CET
Lokalizacja: Online
Grupa docelowa: aktualni użytkownicy C3S w Polsce

AGENDA

Webinar jest skierowany do aktywnych użytkowników produktów C3S w Polsce i ma na celu zaprezentowanie nowych funkcji serwisu C3S, a także poznanie opinii i wymagań polskich użytkowników.

W ramach spotkania uczestnicy będą mieli okazję do:

  • uzyskania najnowszych informacji na temat serwisu C3S
  • poznania nowego CDS i jego funkcji
  • nawiązania kontaktu z ekspertami ECMWF i zespołem C3S
  • podzielenia się swoimi potrzebami i przedyskutowania, w jaki sposób można jeszcze bardziej ulepszyć produkty C3S

W ramach drugiego webinaru uczestnicy będą mieli także możliwość zaprezentowania krajowych zastosowań produktów C3S. Osoby zainteresowane przedstawieniem swoich prac, wykorzystujących dane C3S, prosimy o wskazanie tego w formularzu rejestracyjnym.

***

Oba spotkania odbędą się w języku angielskim.

W przypadku jakichkolwiek pytań prosimy o kontakt mailowy z organizatorem na adres: c3s-workshops@ecologic.eu.

Wieloletnia analiza pyłów w Warszawie – publikacja

Wieloletnia analiza pyłów PM10 i PM2.5 w Warszawie

Zespół badawczy Zakładu Modelowania Atmosfery i Klimatu IOŚ-PIB, w składzie Aleksandra Starzomska i Joanna Strużewska, opublikował artykuł naukowy: „Seasonal Variability and Trends of PM10 and PM2.5 Particulate Matter Pollution in Warsaw: A Multi-Year Analysis”. Publikacja ukazała się w czasopiśmie Environmental Protection and Natural Resources i przedstawia wyniki pogłębionych badań nad zanieczyszczeniem powietrza w Warszawie w latach 2016 – 2021.

Zakres badania

W pracy przeanalizowano zmienność sezonową oraz trendy stężeń pyłów PM10 i PM2.5, bazując na danych zebranych z kilku stacji monitoringu w Warszawie. Badania obejmowały m.in. stacje komunikacyjne (zlokalizowane przy ruchliwych arteriach) oraz stacje tła miejskiego i podmiejskiego, co pozwoliło na wszechstronną ocenę wpływu czynników takich jak ruch drogowy, sezon grzewczy oraz warunki atmosferyczne na jakość powietrza.

Metodologia

Autorzy zastosowali różne techniki analizy danych, w tym:

  • Analizę statystyczną zmienności stężeń pyłów przy użyciu mediany oraz przedziałów międzykwartylowych (IQR), co pozwoliło na określenie sezonowych wzorców zanieczyszczeń.
  • Test Manna-Kendalla, który umożliwił identyfikację długoterminowych trendów w danych.
  • Analizę korelacji między stacjami pomiarowymi w celu oceny spójności wyników oraz współzależności źródeł emisji.

Najważniejsze wnioski

  1. Sezonowe wzorce zanieczyszczeń:
    • Najwyższe stężenia pyłów PM10 i PM2.5 odnotowano w miesiącach zimowych (styczeń–marzec). Wynika to z intensywniejszego spalania paliw w sezonie grzewczym oraz ograniczonego rozpraszania zanieczyszczeń przy niskich temperaturach.
    • Latem (czerwiec–sierpień) poziomy pyłów były znacznie niższe, często poniżej norm dopuszczalnych.
  2. Długoterminowe trendy:
    • W latach 2016–2021 średnie roczne stężenia PM2.5 systematycznie spadały, szczególnie w 2020 roku, co mogło być efektem ograniczeń związanych z pandemią COVID-19.
    • Stężenia PM10 pozostają wysokie w stacjach komunikacyjnych, z wieloma przekroczeniami norm.
  3. Wpływ pandemii COVID-19:
    • Rok 2020 wyróżnia się niższymi stężeniami zanieczyszczeń, co jest przypisywane zmniejszeniu intensywności transportu oraz cieplejszym zimom.
  4. Różnice między lokalizacjami:
    • Stacje zlokalizowane w pobliżu ruchliwych ulic odnotowują znacznie wyższe stężenia pyłów w porównaniu do stacji tła miejskiego.

Znaczenie pracy

Wyniki badań dostarczają kluczowych informacji na temat czynników wpływających na jakość powietrza w Warszawie. Szczególnie podkreślono znaczenie monitoringu oraz wdrażania środków ograniczających emisje w okresie grzewczym, takich jak:

  • Promowanie ekologicznych źródeł ciepła,
  • Zmniejszenie emisji z transportu poprzez rozwój komunikacji miejskiej i elektromobilności,
  • Edukacja społeczna w zakresie ochrony środowiska.

Dostęp do publikacji

Artykuł jest dostępny do pobrania tutaj

Link do publikacji: https://sciendo.com/article/10.2478/oszn-2024-0004

Zapraszamy do zapoznania się z całością publikacji oraz współpracy w dalszych badaniach nad jakością powietrza!

4 Forum Użytkowników CAMS

Reprezentacja Krajowego Programu Współpracy CAMS na Forum Serwisu Monitoringu Atmosfery Copernicus

3 grudnia 2024 przedstawiciele Instytutu Ochrony Środowiska wzięli udział w czwartej edycji Forum Serwisu Monitoringu Atmosfery Copernicus.

Główne cele spotkania

Podczas spotkania omówiono aktualny status Programu CAMS NCP (National Collaboration Program – Krajowy Program Współpracy) oraz zaprezentowano jego wyniki również krajom, które planują dołączyć do inicjatywy. Uczestnicy dzielili się wnioskami i doświadczeniami oraz rozmawiali o wyzwaniach związanych z realizacją programu.

Prezentacja Polski na Forum

Wyniki pracy polskiej edycji programu zaprezentowała dr hab. inż. Joanna Strużewska, pokazując materiały edukacyjne opracowane przez ZMAiK, skierowane do uczniów szkół średnich.
Materiały dostępne są na stronie programu: Materiały edukacyjne CAMS.

Prezentacja wzbudziła duże zainteresowanie wśród przedstawicieli innych krajów, którzy wyrazili chęć wdrożenia podobnych działań w swoich regionalnych wersjach Programu CAMS NCP.

Znaczenie Forum CAMS

Forum CAMS to świetna okazja do wymiany doświadczeń i omawiania wyzwań związanych z monitorowaniem atmosfery. Spotkanie umożliwiło uczestnikom prezentację wyników i doświadczeń z wdrażania krajowych programów współpracy.

Wydarzenie stworzyło również możliwość bezpośrednich rozmów z ekspertami z ECMWF (European Centre for Medium-Range Weather Forecasts), co sprzyja budowaniu międzynarodowej współpracy w zakresie poprawy jakości powietrza. Forum pozwoliło także na zebranie opinii i potrzeb uczestników, które zostaną uwzględnione w przyszłych działaniach Programu.

Szczegóły agendy Forum można znaleźć tutaj: 4th Atmosphere User Forum.

TematProwadzący
NCP status and outcomeCristina Ananasso (ECMWF)
ECMWF NWP Data availability and applicationEmma Pidduck (ECMWF)
Destination Earth developments on air qualityJoern Hoffmann (ECMWF)
User Intelligence and national user workshopsThomas Popp (DLR)
Communication (WP6)
Finlandia
Cypr
Nuria Lopez (ECMWF)
WP Emission
Estonia
Slowenia
Ernest Koffi (ECMWF)
WP Training
Polska
Hiszpania
Chris Stewart (ECMWF)
WP8: end-to-end demonstrators
Portugalia
Dania
Cristina Ananasso (ECMWF)
NCP future evolutionStijn Vermoote (ECMWF)
Training for CAMS NCPChris Stewart (ECMWF)

14 Spotkanie techniczne Europejskiej Agencji Środowiska

W dniach 14-15 listopada w Madrycie odbyło się 14-ste, międzynarodowe spotkanie techniczne Europejskiej Agencji Środowiska.

Spotkanie miało na celu omówienie planowanych zmian w raportowaniu wyników danych z monitoringu jakości powietrza, modelowanych stężeń oraz danych związanych m.in. z reprezentatywnością stacji monitorujących w związku z przyjęciem Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/2881 z dnia 23 października 2024 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (wersja przekształcona).

Organizatorzy poza przedstawieniem prezentacji omawiających nową dyrektywę oraz planowane zmiany w swoich systemach raportujących zaplanowali szeroko zakrojone warsztaty, podzielone na grupy tematyczne, skupiające możliwie najwięcej krajów członkowskich Unii Europejskiej.

Aktywny udział w spotkaniu wziął Paweł Durka ze ZMAiK IOŚ-PIB, który na życzenie organizatorów poprowadził jedną z grup roboczych w trakcie warsztatów. Następnie przedstawił jej wyniki skupiając się na roli modelowania w przygotowaniu rocznych ocen jakości powietrza, wyznaczania reprezentatywności stacji, znaczeniu transportu transgranicznego oraz propozycji zmian w systemie raportowania wyników Planów Ochrony Powietrza.

Trzecie spotkanie Krajowego Programu Współpracy CAMS – relacja i prezentacje

Bardzo dziękujemy naszym prelegentom, którzy podzielili się swoją wiedzą oraz wszystkim uczestnikom za ich aktywny udział i zaangażowanie!

Trzecie spotkanie Krajowego Programu Współpracy CAMS zgromadziło ekspertów i praktyków. Dzięki temu mieliśmy okazję wysłuchania inspirujących prelekcji, nawiązania cennych kontaktów i wzięcia udziału w ciekawych dyskusjach. 

Poniżej podsumowanie treści przedstawionych w trakcie spotkania:

Ocena narażenia zdrowotnego w Polsce ze względu na wysokości stężeń pyłu PM 2,5 i NO2
Paulina Jagiełło (IOŚ-PIB)

Skutki zdrowotne narażenia na zanieczyszczenia powietrza – wybrane wyniki badań własnych
Artur Badyda (WIBHiIŚ PW)

Alergenne ziarna pyłku – tak bardzo podobne, a jednak znacząco różne
Łukasz Grewling (UAM)

Fizykochemiczne metody oceny wpływu aerozolowych zanieczyszczeń powietrza na zdrowie
Tomasz Sosnowski (WIChiP PW)

Szacowanie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych za pomocą nowego wskaźnika „ePM-years index”. Raport z ogólnopolskiego badania w Polsce (PL-PARTICLES)
Łukasz Kuźma (UMB)

Wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie w kontekście rewizji dyrektywy AAQD
Katarzyna Maciejewska (WIBHiIŚ PW)

Biologicznie czynne promieniowanie UV
Agnieszka Czerwińska (IGF PAN)

 CAMS NCP w Polsce i CAMS NCP-bis
Joanna Strużewska (IOŚ-PIB)

WP2 – Bezpośrednie wykorzystanie wyników CAMS 
Karol Przeździecki (IOŚ-PIB)

WP3 – Downscaling prognoz
Paweł Durka (IOŚ-PIB)

 WP4 Emisje
Grzegorz Jeleniewicz (IOŚ-PIB)

WP6 Działania komunikacyjne i edukacyjne
Aneta Gienibor (IOŚ-PIB)

Synergia rozkładu wielkości i parametrów optycznych, rok pomiarów aerozoli ultradrobnych na stacji ACTRIS
Aleksander Pietruczuk
(IGF PAN)

Przyszłe europejskie misje satelitarne na potrzeby monitoringu składu chemicznego atmosfery
Bożena Łapeta (IMGW)

Pomiary i modelowanie pionowego rozkładu zanieczyszczeń w warstwi granicznej na terenie zurbanizowanym
Mirosław Zimnoch (AGH)

Czujniki niskokosztowe jako narzędzie dostarczania informacji o środowisku atmosferycznym – doświadczenia Projektu LIFE-MAPPINGAIR/PL
Tymoteusz Sawiński (IGiRR, Uniwersytet Wrocławski)

Wykorzystanie uczenia maszynowego do poprawy modelowania dobowych stężeń PM2.5 przez model numeryczny EMEP4PL
Tetiana Vovk (UWR)

Fotogaleria:

XIII Konferencja Naukowa – Ochrona Powietrza w Teorii i Praktyce

15-18 października 2024 roku w Zakopanem odbyła się XIII Konferencja Naukowa „Ochrona Powietrza w Teorii i Praktyce”. Organizatorem konferencji jest Instytut Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk w Zabrzu.

Podczas konferencji przedstawiliśmy wyniki naszych badań. Prezentacja zatytułowana „Krajowy Program Współpracy w ramach Serwisu Monitorowania Atmosfery Copernicus: źródło danych dla administracji, platforma współpracy naukowej oraz narzędzie do otwartej edukacji” została wygłoszona przez profesor Joannę Strużewską.

Spotkanie było okazją do dyskusji i nawiązania nowych kontaktów, które w kolejnej odsłonie serwisu z pewnością znajdą odzwierciedlenie w postaci interesującej współpracy.

© 2023 IOŚ-PIB All Right Reserved